Enginar yetiştiriciliği, enginar her yerde olduğu gibi ülkemizin ılıman yerlerinde yetiştirilen kışlık sebzelerden biridir. Kışın sıcaklığın 0 derecenin altına düşmesi halinde enginar yapraklarında ve başlarında zarar oluşur. Ayrıca sıcaklık 20 derecenin üzerine çıktığında sebze daha az gelişir, sıcaklık 25 dereceyi aşarsa gelişimi durur. Kurak ve sıcak bölgelerde enginar yetiştiriciliği yapılırsa kalite az olur ve başlar sertleşir. Bölgedeki ilk donlarda enginara zarar verir. Erkenci türlerde ürün elde edilmesi zorlaşır. İlkbaharda havalar sıcak geçerse enginarda acılaşma, liflenme, gevreklik kaybı gibi sorunlar oluşur. Sıcaklık arttığında çiçeklenme erken olur ve verimde azalma görülür. Ülkemizde enginar yetiştiriciliği için en uygun bölgeler Ege, Akdeniz ve Marmara bölgesidir. Enginarın gelişimi için 15-18 derece sıcaklık en makbulüdür. Havanın nemi ve sulama koşulları da uygun olmalıdır.
Enginar yetiştiriciliği ve toprak isteği
Çok yıllık bir bitki olan enginar humus bakımından zengin, drin bünyeli, drene edilmiş toprakları sever. Hafif, kumlu ve ağır karakterde olan topraklardan pek hoşlanmaz. Hafif topraklarda verim erken alınır, ancak başlar küçük kalır. Böyle topraklarda sulamaya da daha fazla ihtiyaç olur. Ağır karakterli topraklarda köklerin havasız kalması nedeniyle çürüme olur. Enginar pH değeri 6-6,5 olan toprakları sever. % 2 oranında inorganik maddenin olması da yeterlidir. Erken ısınan güneye meyilli arazilerde enginar yetiştiriciliği yağmak erkenci türlerde avantajlıdır. Gübreleme enginar yetiştiriciliğinde iki dönemde yapılmaktadır. Çok yıllık olduğu için ilk gübreleme oldukça önemlidir. Bitkinin gelişim sürecinde derin toprak işlemesinin ardından ikinci gübreleme yapılmalıdır. Bunların ardından tesis kurulabilir.
Enginar yetiştiriciliğinde kök, gövde, yaprak ve baş
Enginarın kök yapısı oldukça kuvvetlidir. Çok yıllık olduğu için kökü yetişme süresince kalınlaşır, odunlaşır ve siyah bir rizom meydana getirir. Burada saçak kökler meydana gelir. Rizom susuz dönemlerde de yaşamaya devam eder. Sulama yapıldığı zamanda tekrar gelişir. Bitkinin gözdesi 50-200 cm kadar olur. Boyuna çizgili ve yuvarlak bir gözdeye sahiptir. Genellikle yeşil renkte, bazı hallerde mora çalan renkte olur. Gövdede almaşık dizilimli yapraklar sürer. Yaprakların yapısı farklı olabilir. Genellikle 50-80 cm kadar büyürler. Oval ve uzun yapıda, hafif ya da çok parçalı olarak gelişebilirler. Yerli enginar denilen türde girintili çıkıntılı yapraklar olur. Enginarın ana sürgünün ucundaki baş enginar, yanlardaki sürgünlerde olanlarda kol enginar olarak tanımlanır. Başın çapı genellikle 3-15 cm olur, ağırlığı da 250-700 gram olur. Biçim olarak oval uzun, yuvarlak, basık, omuzlu oval şekildedir. Başın büyüklüğü enginar türleri türleri arasında farklı olabilir. Başın dış yaprakları koyu yeşil renkli, içindekilerde açık yeşil renktedir. Bazen mor menekşe renginde dış yapraklarda olabilir.
Enginar yetiştiriciliğinde çiçek
Bitkinin baş kısımları çiçekleri meydana getirir. Enginarın tüketilen yeri çiçek tomurcuklarıdır. Mor erguvan renkte olan çiçekler her başta 600-1200 kadar olur. Çiçek tablasının dış kısmından başlayan çiçeklenme, merkeze doğru artar. Her bir çiçeğin gelişimi 4-5 günde tamamlanır. Enginar başı hasat edilmediği zaman, tablasının orta kısmındaki tüylerle çevrili çiçek topluluğunda tohumlar meydana gelir. Tohumların olgunlaşması döllenmenin 35-40 sonrasında gerçekleşir. Siyah, mori koyu kahve olan tohumlar kılçıklı yapıdadır. 4-5 yıl kadar tohumların çimlenme özellikleri korunur. Karanlık ortamda 20-30 derece sıcaklıkta tohumlar 13-14 günde çimlenebilir.
Enginar yetiştiriciliğinde toprağın hazırlığı, ekim ve bakım
Enginar yetiştiriciliği yapılacak toprak uzun süre işgal edilir. Bu nedenle toprağın hazırlığına önem verilmelidir. Derin işleme yapılmalı, ardından toprak havalandırılmalı, inceltilerek dikim için yerler hazırlanmalıdır. Tohumla üretim yapılacaksa fideler yetiştirilmelidir. Fidelerin yetiştirilmesi Mart Nisan aylarında tüplerde ya da saksılarda yapılır. 2-3 adet tohum saksıya dikilir ve çimlendirilir. Daha sonra saksılara alınarak bakımına başlanır. O yılın fideleri ertesi yıl dikilir. Enginar yetiştiriciliğinde vegetatif üretim dip sürgünleri ve memelerle yapılabilir. Daha çok dip sürgünleri kullanılır.
Enginar yetiştiriciliği sırasında çapalama önemlidir. Yabancı otların temizliği yapılmalıdır. Mevsime göre çapalama 2-3 defa yapılabilir. Sulama ise gelişme ve büyüme sürecinde ihmal edilmemelidir. Enginar fazla su isteyen bir bitkidir. Fakat ekim yapılan toprak ağır karakterde olursa, fazla sulama köklerde çürümeye neden olabilir. Buna çok dikkat edilmelidir.
Enginar yetiştiriciliğinde hasat enginarın kullanım amacına göre farklı olgunluk dönemlerinde yapılır. Konserve yapılacaksa tablaların iriliği önemlidir. Taze tüketim yapılaca ise dış yapraklar sertleşmeden hasat yapılmalıdır.
